Clustered regularly interspaced short palindromic repeats (afgekort CRISPR) is een nog zeer recente genbewerkingstechniek waarmee op een veilige, gerichte manier genen kunnen worden aangepast. De techniek maakt het mogelijk met ongekende precisie DNA te wijzigen en genen uit te schakelen. CRISPR wordt alom aanzien als een ronduit revolutionaire techniek die, naar verwachting, een zeer grote impact zal hebben op de landbouw.
Momenteel wordt CRISPR door plantbiologen al ingezet voor het aanmaken van gewassen die meer bestand zijn tegen droogte of ziekteverwekkers. Hierdoor zijn er geen of minder pesticiden nodig. Met CRISPR kunnen we mislukte oogsten beperken door planten te wapenen tegen hitte en droogte. Vlaanderen staat aan de top van het CRISPR-onderzoek.
In 2018 bepaalde het Europees Hof echter dat CRISPR onder de strenge regelgeving van genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s) valt. Hierop is veel kritiek, onder andere van wetenschappers van de KU Leuven. Men wijst erop dat de voorzorgsmaatregelen en erkenningsdossiers voor genetisch gemodificeerde organismen zeer streng zijn, waardoor het zeer moeilijk wordt om wetenschappelijke kennis om te zetten in de praktijk. Voor kleine en middelgrote innovators wordt de toegang tot de markt de facto afgesloten.
Er is nochtans een fundamenteel verschil tussen ggo’s en CRISPR. Aan genetisch gemodificeerde organismen worden meestal stukjes vreemd DNA toegevoegd. Het gaat dan om DNA-fragmenten die afkomstig zijn van andere planten, dieren of micro-organismen. Bij CRISPR daarentegen zijn genetische aanpassingen per definitie soorteigen. Het finale resultaat is een plant met een of meerdere mutaties in een specifiek gen, die niet meer te onderscheiden is van een plant die via klassieke mutatieveredeling is gekweekt. Wetenschappelijk gezien zijn er dan ook geen argumenten om deze planten op het vlak van risicoanalyse anders te evalueren dan planten verkregen via de klassieke mutatieveredeling.
Het is dan ook vrij logisch dat bijna alle andere spelers – de USA, Canada, Japan, China, Rusland – een soepelere regelgeving hanteren. Europa dreigt achterop te raken door onnodig streng te zijn. Hierdoor gaan voor Vlaanderen waardevolle kansen verloren. Zowel voor de verdere ontwikkeling van CRISPR als technologie als voor de toepassingsmogelijkheden in de landbouw, geneeskunde en in de strijd tegen de klimaatopwarming. Technologie en toepassingen met een grote economische waarde die we wereldwijd zouden kunnen exporteren.
Vlaams parlementslid Coel drong er dan ook bij Minister Crevits op aan bij Europa te ijveren voor een aangepaste regelgeving. En hij deed een oproep aan de collega’s van het Brusselse en Waalse gewest om hun achterdocht tegenover deze technologie te laten varen en solidair met Vlaanderen op Europees niveau te pleiten voor een versoepeling.
Meer weten over de CRISPR-methode en de toepassingen?
https://www.eoswetenschap.eu/technologie/hoe-werkt-crispr-cas
https://www.eoswetenschap.eu/tag/crispr-cas9
